روانشناسی
تفكر روان‌شناختی از دوران فلسفه يونان باستان تا اواخر قرن نوزدهم، بخشی از فلسفه به شمار می‌رفت و در بطن آن رشد يافت. اصطلاح روانشناسی (سايكولوژی)، همچون بسياری از اطلاعات روان شناختی ريشه ای يونانی دارد و از دو كلمه "psyche" به معنی روح يا ذهن و "logos" به معنی شناخت يا مطالعه تشكيل شده است که معنی تحت اللفظی سایکولوژی، مطالعه نفس و شناخت يا علم نفس می‌باشد.
تعریف روانشناسی
روانشناسی یا سایکولوژی Psychology، علمی است که با استفاده از روش علمی به پژوهش و مطالعه روان (ذهن)، فرایند ذهنی و رفتار در موجودات زنده می‌پردازد. به عبارت دیگر، روانشناسی به مباحث رفتار و فرایندهای روانی می‌پردازد. منظور از «رفتار»، کلیه حرکات، اعمال و رفتار قابل مشاهده مستقیم و غیرمستقیم است؛ و منظور از «فرایندهای روانی»، مباحثی همانند احساس، ادراک، اندیشه (تفکر)، هوش، شخصیت، هیجان و انگیزش، حافظه و… است.
آغاز پژوهش‌های روان شناختی به شکل علمی و آکادمیک، به اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم بازمی‌گردد؛ می‌توان گفت اکتشافات و تحقیقات قابل توجه در روانشناسی، تنها از حدود ۱۵۰ سال پیش شروع شده‌است، و این درحالی است که علوم تجربی دیگر از تاریخچه‌ای بلندتر و پربارتر برخوردارند. البته مباحث مربوط به ذهن و روان قرن‌هاست که ذهن متفکران را به خود مشغول کرده و آثار مکتوب آن از دانشمندان یونان باستان و متفکرانی چون سقراط، افلاطون و ارسطو نیز در دست است، اما این شاخه از علم تا پیش از روانشناسی جدید، به‌صورت مدون و آکادمیک مورد مطالعه قرار نگرفته بود. روانشناسی یک دانش یا علم خالص نیست بلکه رشته علمی بین رشته‌ای از ترکیب دانش فلسفه و فیزیولوژی بدن انسان با تأکید بر فیزیولوژی و عملکرد مغز است.
تفاوت روانشناس و روانپزشک
اصلی‌ترین تفاوت این است که روانشناسان برای درمان بیشتر از تکنیک‌های روان درمانی کمک می‌گیرند و اجازه تجویز دارو ندارند. در مقابل، روانپزشک می‌تواند از درمان‌های پزشکی و دارویی و همچنین روان درمانی کمک بگیرد. روانشناسی و روانپزشکی دو تخصص مکمل هستند و روانشناسان و روانپزشکان در قالب یک تیم با هم همکاری می‌کنند. از نظر تحصیلات، روانپزشک در واقع ابتدا در رشته پزشکی عمومی تحصیل می‌کند و سپس دوره تخصص خود را در رشته روانپزشکی طی می‌کند و بنابراین یک پزشک محسوب می‌شود. اما روانشناسان دوره‌های چهار ساله کارشناسی، دوساله کارشناسی ارشد و چهار ساله دکتری تخصصی را می‌گذرانند و به صورت تخصصی بر روی ارزیابی و درمان‌های غیردارویی متمرکز هستند.
شاخه های مختلف روان شناسی
از زمانی كه روان شناسی به عنوان یك علم مستقل مطرح شده است، روان شناسان در زمینه موضوعات خاص، پژوهش های فراوانی به عمل آورده اند، به گونه ای كه امروزه شاهد شاخه های مختلف روان شناسی هستیم.
روانشناسی بر دو حوزه عمده تمرکز دارد:
- روانشناسی علمی که بر روی مطالعه موضوعات مختلف روانشناسی از جمله روانشناسی شخصیت، روانشناسی اجتماعی و روانشناسی رشد تمرکز دارد، و به پژوهش‌های پایه‌ای به منظور توسعه دانش نظری می‌پردازند.
- روانشناسی کاربردی که بر روی استفاده از اصول مختلف روان‌شناختی برای حل مسائل دنیای واقعی تمرکز دارد. مانند روانشناسی قانونی، روانشناسی محیط کار و روانشناسی صنعتی- سازمانی، نمونه‌هایی از مباحث روانشناسی کاربردی هستند. پژوهشگران این حوزه، به انجام پژوهش‌های کاربردی با هدف حل مشکلات روزمره می‌پردازند. بسیاری دیگر از روانشناسان نیز به عنوان درمانگر به مردم در غلبه بر اختلالات ذهنی، رفتاری و عاطفی‌شان کمک می‌کنند. روانشناسي اجتماعي كاربردي تلفيق علم روانشناسي اجتماعي با كاربرد عملي حل مسايل اجتماعي موجود در دنياي واقعي است.