تصمیم گیری موفق
اگرچه همه ما قدرت تصميم‌گيری داریم اما تصمیمگیری هوشمندانه و صحیح نیاز به مهارت دارد. همه ما تجربه تصميم گيری اشتباه و پيامدهای ناخوشايند آن تصمیم را داریم. برخی از تصميم‌های غلط درباره موضوعات كم اهميت هستند و تاثیر چندانی در زندگی و سرنوشت ما ندارند اما تصميم گيری‌هایی در زندگی هر فردی وجود دارد که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و پیامدهای آن تا آخر عمر ما را درگیر می کند.
محققان معتقدند کسانی که هوش هیجانی بالاتری دارند تصمیمات بهتری می‌گیرند، چرا که آنها می‌توانند وجوه مختلف قضیه را از هم جدا کنند و نگرانی ها و اضطراب مربوط به مسائل دیگر را در تصمیمشان دخالت ندهند.
تعریف تصمیم گیری
همه ما در زندگی در مقابل تصمیم‌گیری‌های بزرگی قرار گرفته‌ایم، تصمیماتی که گاهی می‌توانند روند زندگی‌مان را به طور کلی تغییر دهند، ما را به اوج موفقیت برسانند یا با شکست مواجه کنند. تصمیمگیری شاید یکی از مسائلی است که بیشتر از هر چیز در زندگی با آن سر و کار داریم و شاید بیشتر از هر چیز دیگر در سرنوشت‌مان نقش دارد.
مطالعه‌ای در دانشگاه کلمبیا نشان داده که ما روزانه ۷۰ بار تصمیم می‌گیریم. بعضی از این تصمیمات کم‌اهمیت هستند، مثل تصمیم برای اینکه چه غذایی بخوریم، از کدام مسیر سر کار برویم یا به چه ترتیب به کارهای روزانه‌مان رسیدگی کنیم. بعضی از تصمیمات هم مهم‌تر هستند مثل انتخاب بین دو پیشنهاد شغلی، اینکه آیا به خاطر کسی که دوستش داریم به شهر دیگری نقل مکان کنیم یا تصمیمگیری برای قطع رابطه با افراد سمّی. با همه این تصمیماتی که در روز با آنها مواجه هستیم، خیلی مهم است که بدانیم چطور می‌تواینم آنها را اولیت‌بندی کنیم تا به موفقیت و خوشبختی دست پیدا کنیم.
تصمیم گیری یک فرایند ذهنی است و مهارت تصمیم گیری شامل انواع توانايی‌های فكری و داشتن اطلاعات در مورد تصميمی كه ميخواهيم بگيريم، می‌باشد. در ساده‌ترین شکل، تصمیم گیری به معنی انتخاب کردن بین دو یا چند مسئله مختلف است. در فرایند گسترده تر، گرفتن یک تصمیم شامل انتخاب بین راه حل های ممکن برای یک موضوع است. ممکن است تصمیم گیری با روندی شهودی یا استدلالی یا ترکیبی از این دو، انجام شود.
شهود و استدلال
روند شهودی به معنی استفاده از شهود یا ندای درونی است. شهود ریشه در واقعیت ندارد بلکه بر اساس درک و برداشت شما است. شهود روش قابل قبولی برای تصمیم گیری است، اما عموما برای تصمیمات ساده یا سریع مناسب تر است.
روند استدلالی یعنی از شواهد و جمع بندی اطلاعات و آمار موجود در زمینه مورد نظر استفاده شود. تصمیمات پیچیده تر باید با روشی رسمی تر و ساختار یافته تر اتخاذ شوند، که معمولا شامل هر دو روش شهودی و استدلالی می‌شود.
مراحل فرآیند تصمیم گیری صحیح و موفق
در ادامه، ۷ مرحله اساسی و لازم در فرآیند تصمیمگیری موفق را با هم مرور میکنیم:
۱. شناسایی علت و مشکل اصلی
اولین قدم به منظور تصمیمگیری صحیح و موفق، شناسایی مشکل و فرصتی است که شما را مجبور به تصمیمگیری کرده است. بنابراین مشخص کنید که چرا این تصمیم باید گرفته شود.
۲. جمع آوری اطلاعات
در مرحله بعد باید اطلاعات جمع آوری کنید تا بتوانید منطقی و براساس حقایق تصمیم بگیرید. این کار هم به ارزیابی ارزش‌ها، تعیین اطلاعات مرتبط با تصمیم مورد نظر و نحوه دستیابی به آن نیاز دارد. بنابراین از خود بپرسید که چه چیزی را باید بدانید و سپس از هر چیز یا هر کسی که می‌تواند این اطلاعات را در اختیارتان قرار دهد، تحقیق کنید.
۳. شناسایی گزینه های جایگزین
زمانی که به اندازه کافی اطلاعات جمع آوری کرده و درک درستی از شرایط داشتید، زمان بررسی سایر راه حل‌هایی است که می‌توانند یکی دیگر از گزینه‌های شما برای تصمیم گیری باشند. این مرحله کمک می‌کند تا بهترین روش برای رسیدن به هدف را شناسایی کنید.
۴. ارزیابی گزینه ها
مرحله چهارم، مرحله ارزیابی گزینه‌های پیش رو است. در این بخش باید گزینه‌ها را امکان‌سنجی کنید و میزان قابل قبول، مطلوب و به صرفه بودن آنها را ارزیابی کنید. باید بتوانید جوانب مثبت و منفی تمام گزینه‌ها را به خوبی بسنجید.
۵. انتخاب
حال نوبت انتخاب است. بعد از آن که تمام خطرات و مشکلات هر کدام از گزینه‌ها را به خوبی ارزیابی کردید، می‌توانید بهترین، سودمند ترین، کم‌هزینه‌ترین، محتمل‌ترین و سریع‌ترین گزینه را انتخاب کنید.
۶. اقدام
در این مرحله به برنامه‌‌ای برای اجرا نیاز دارید. این برنامه شامل شناسایی منابع مورد نیاز و حمایت احتمالی دیگران است. همکاری دیگران در اجرای تصمیم، یکی از اصلی‌ترین مراحل اجرایی شدن آن است. بنابراین برای هر گونه مخالفت، سؤال یا نگرانی احتمالی آمادگی داشته باشید.
۷. بازنگری تصمیم
یکی از مراحل مهمی که معمولاً نادیده گرفته می‌شود، بازنگری تصمیم است. بازنگری می‌تواند کارهایی که در پیشرفت و موفقیت اهداف تان مؤثر بوده و همچنین تصمیمات اشتباهی که موجب ضرر شده‌اند را شناسایی کند. به علاوه اموری که باید برای دفعات بعد اصلاح شوند را برای‌تان مشخص می‌کند.
مهارت تصمیم گیری
به مهارتی که به وسیله آن می‌توانیم در موقعیت‌هایی که با چند گزینه متفاوت روبه‌رو هستیم به موقع دست به انتخاب مناسب‌ترین و بهترین گزینه بزنیم مهارت تصمیم گیری گفته می‌شود. مهارت تصمیمگیری روش‌های صحیح تصمیمگیری منطقی را به ما می‌آموزد، توجه و دقت‌مان را در فرایند تصمیم گیری بالا می‌برد و باعث پایین آمدن میزان خطا هنگام تصمیمگیری می‌شود.
راهکارهای تقویت مهارت تصمیم گیری موفق و صحیح
- هزینه و سود تصمیم گیری خود را برآورد کنید. سعی کنید جنبه‌های مثبت و منفی تصمیمگیری خود را پیدا کنید. این به معنای وسواس زیاد در تصمیم گیری نیست؛ اما باعث می‌شود با دقت بیشتری تصمیمگیری کنید.
- گزینه‌های خود را محدود کنید. اگر بتوانید گزینه‌های مورد نظر برای تصمیمگیری را به حداقل برسانید، انتخاب و تصمیمگیری برای شما راحت‌تر خواهد بود.
- میزان اهمیت تصمیم خود را در نظر بگیرید. زمانی که متوجه شوید تصمیمگیری درباره موضوعی تا چه اندازه در زندگی شما و دیگران تاثیر دارد، تلاش می‌کنید تا احتمال خطا در تصمیمگیری را کاهش دهید.
- زمان خود را صرف موضوعات فرعی نکنید. برای هر تصمیمگیری، به میزان اهمیت آن موضوع وقت صرف کنید. اگر موضوعی که می‌خواهید برای آن تصمیم گیری کنید در زندگی شما و دیگران اهمیت زیادی ندارد، زمان زیادی برای آن صرف نکنید.
- درباره موضوع تصمیم گیری خود تحقیق کنید. برای مثال اگر می‌خواهید تلفن‌همراه بخرید اما در تصمیم گیری برای آن مشکل دارید، ابتدا درباره آن تحقیق کنید و پرسش و پاسخ کاربرانی که از این تلفن‌همراه خریداری کرده‌اند را مطالعه کنید.
- از افراد با تجربه کمک بگیرید. در بسیاری از مواقع کمک گرفتن از افرادی که تجربه زیادی درباره مشکل شما دارند، به شما کمک می‌کند تا تصمیمگیری درستی داشته باشید.
- برای بدترین شرایط برنامه‌ریزی کنید. سعی کنید بدترین حالت ممکن را درنظر بگیرید و برای روبه‌رو شدن با آن آماده شوید. اگر خطرات احتمالی را که از تصمیمگیری اشتباه به وجود می‌آیند شناسایی کنید، با دقت بیشتری تصمیمگیری خواهید کرد.
- زیاد به اشتباهات گذشته خود فکر نکنید. غرق شدن در اشتباهات گذشته یک مانع بسیار بزرگ برای تصمیمگیری است. اگر بخواهید با ناراحتی‌ها و پشیمانی‌هایی که در گذشته برای شما به وجود آمده است زندگی کنید، هیچ‌گاه نمی‌توانید تصمیمگیری درستی برای آینده خود داشته باشید.