بیوگرافی جیمی ویلز موسس بنیاد دانشنامه جامع ویکی پدیا
جیمی ولز، با راه اندازی ویکی پدیایی که ماهانه میلیاردها بار صفحات آن توسط کاربران در سراسر جهان دیده می‌شود، خود را در فهرست معماران دنیای دیجیتال قرار داد. کسب و کاری که او راه اندازی کرد، اگر چه مانند زاکربرگ در فیس بوک، لری پیج در گوگل و حتی استیو بالمر در مایکروسافت، اون را میلیونر و صدر نشین فوربس نکرد، اما برای بسیاری، همان طور که دنیای اینترنت بدون گوگل و فیس بوک معنی ندارد، بدون ویکی پدیا و اطلاعات ساده و سریعی که به مخاطبان می‌دهد، بی معنی خواهد بود.
ویکیپدیا پروژه‌ی آزادی است که جیمی ویلز نزدیک به دو دهه پیش راه‌اندازی کرد و امروز به عنوان بزرگترین دانشنامهی رایگان و آنلاین جهان شناخته می‌شود و در فهرست وب‌سایت‌های اینترنتی پربازدید قرار دارد. در‌حال‌حاضر، ویکیپدیا به ۳۰۹ زبان در دسترس قرار دارد؛ اگرچه مقاله‌ها در تمامی زبان‌ها کامل و جامع نیستند و هر زبان به داوطلبان زیادی برای توسعه‌ی محتوا نیاز دارد.
تولد و دوران کودکی جیمی ویلز
جیمی ویلز ۸ اوت ۱۹۶۶ در هانتسویل آلاباما متولد شد. پدرش، مدیر فروشگاهی محلی بود و مادرش، آن و مادربزرگش، ارما، مدرسه‌ای به‌نام House of Learning را اداره می‌کردند که از روش مدارس یک کلاس برای آموزش کودکان و نوجوانان استفاده می‌کرد. جیمی و سه خواهر و برادرش در همان مدرسه تحصیلات ابتدایی را گذراندند.
جیمی از کودکی علاقه‌ی زیادی به مطالعه داشت. مادرش در سه سالگی کتاب دانشنامهی جهان برای او خریده بود که چند سال بعد و پس از یادگیری خواندن، به دوست و همراه همیشگی جیمی تبدیل شد. جیمی پس از مدتی متوجه شد دانشنامه به اندازه‌ی کافی جامع نیست. او در جایی گفته بود با وجود کامل بودن دانشنامهی جهان، هنوز اطلاعات بسیار زیادی در آن ناگفته بود. دانشنامهی مذکور (World Book) برچسب‌هایی برای خواننده‌های خود می‌فرستاد تا با چسباندن به صفحه‌های کتاب، آن‌ها را به‌روز رسانی کنند. جیمی از علاقه‌‌مندان اصلی این برنامه بود و کتاب خود را با دقت به‌روزرسانی می‌کرد.
مدرسه‌ای که مادر و مادربزرگ جیمی راه‌اندازی کرده بودند، سبک خاصی از تدریس را برای کودکان و نوجوانان فراهم می‌کرد. جیمی می‌گوید همین روش خاص به آشنایی بسیار زیاد او با دانشنامه‌ها و کتاب‌های جامع اطلس منجر شد. مدرسه دانشآموزان مقاطع اول تا چهارم را در یک گروه و دانشآموزان مقطع چهارم تا هشتم را در گروهی دیگر آموزش می‌داد که روندی مغایر با ساختار مرسوم مدارس آمریکایی بود. به‌هرحال، جیمی از همین روند مزایای زیادی کسب کرد و در سالهای بعد، از منتقدان جدی سیستم آموزشی سنتی بود.
جیمی پس از مقطع هشتم به مدرسه‌ی عمومی راندولف در هانتسویل رفت که از دبیرستان‌های زیرمجموعه‌ی دانشگاه بود و در ۱۶ سالگی از دبیرستان فارغ‌التحصیل شد. جیمی می‌گوید خانواده‌اش هزینه‌های مدرسه‌اش را نمی‌توانستند تأمین کنند؛ اما عشق به یادگیری در خون او بود و به هر قیمتی تلاش می‌کرد پایه‌های دانشی خود را توسعه دهد.
تحصیلات جیمی ویلز
دانشگاه آبرن اولین مقصد تحصیلات عالی جیمی بود که در ۱۶ سالگی میزبان او شد. جیمی پس از دریافت مدرک کارشناسی دانش مالی در سال ۱۹۸۶ از آن دانشگاه، برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه‌های ایندیانا و آلاباما رفت. اولین تمایل‌های جیمی به دنیای وب و اینترنت در زمان تحصیل در آلاباما شکل گرفت. او خود را با بازی‌های آنلاین فانتزی سرگرم می‌کرد و به ساختار وب علاقه‌مند شد. جیمی تحصیلات خود را در مقطع دکتری هم ادامه داد و هم زمان در دانشگاه نیز تدریس می‌کرد؛ اما درنهایت، پایان‌نامه‌ی دکتری را ارائه نداد. او در مصاحبه‌ای گفته بود پایان نامه‌ی دکتری جذابیتی برای او نداشته است.
جیمی ویلز و دنیای کسب و کار
جیمی ویلز در سال ۱۹۹۴ در شرکت Chicago Options Associates شروع به کار کرد که از فعالان بازار سهام در شیکاگو ایلی‌نوی بود. او با وجود اشتغال در صنعت مالی، علاقه‌ی شدیدی به دنیای اینترنت داشت و در اوقات فراغت، کدنویسی می‌کرد.
عرضه‌ی عمومی سهام نت اسکیپ در سال ۱۹۹۵ و رشد عجیب آن شرکت، جیمی را بیش از پیش به دنیای اینترنت و وب علاقه‌مند کرد. او تصمیم گرفت سرمایه‌ی کسب شده از تجارت در بازار سهام را برای راه اندازی شرکت خود خرج کند و بالاخره وارد دنیای کسب و کار گردد.
جیمی سال ۱۹۹۶ به همراه دو شریک دیگر، سرویس Bomis را که یک سرویس تولید محتوای سرگرم کننده بود را راه‌اندازی کرد و امکان ایجاد مجموعه وبسایت (Webring) را هم دراختیار کاربران قرار داد. البته اولین شرکت جیمی در دنیای اینترنت، موفقیت زیادی به همراه نداشت و درنهایت در سال ۲۰۰۷، فعالیت آن متوقف شد.
جیمی با وجود ناکامی در پروژه‌ی Bomis، سرمایه‌ی حدودی لازم را برای راه‌اندازی پروژه‌ی اصلی دلخواهش کسب کرد. او از سال‌ها پیش تصمیم گرفته بود دانشنامهای آنلاین راه‌اندازی کند. جیمی در سالهای ابتدایی دهه‌ی ۱۹۹۰، از طریق چت کردن در گروه های اینترنتی با لری سَنگِر آشنا شد. آشنایی آن‌ها به ملاقات‌های رودررو انجامید. سال‌ها بعد که جیمی تصمیم گرفت دانشنامه راه‌اندازی کند، برای هدایت آن به فردی با اعتبار دانشگاهی نیاز داشت. لری سَنگِر بهترین انتخابی بود که به ذهن ویلز خطور کرد. سَنگِر در آن سال‌ها دانشجوی دکتری فلسفه در دانشگاه ایالتی اوهایو بود.
نوپدیا اولین دانشنامهای بود که جیمی ویلز راه‌اندازی کرد و لری سَنگِر نیز به عنوان سردبیر آن انتخاب شد. نوپدیا دانشنامهای با ساختار «محتوای باز» و «داوری همتا» بود. ایده‌ی اولیه‌ی نوپدیا این بود که مقاله‌های تولیدشده‌ی متخصصان در حوزه‌های متنوع در آن منتشر شود. درآمدزایی از ایده نیز مانند بسیاری از ایده‌های دیگر، متمرکز و مبتنی بر تبلیغات بود. پروژه‌ی نوپدیا فرایند داوری همتای گسترده‌ای داشت تا مقاله‌های نهایی آن در مقایسه با دانشنامه‌های حرفه‌ای، ساختار و کیفیتی عالی داشته باشند.
اما بعد از مدتی به گفته خود ویلز متوجه شدند که این کار را به روش قدیمی و سنتی همیشه انجام می‌دهند و کاربران لذتی از تولید محتوا و بار گزاری آن در وبسایت نمی‌برند، چرا که فرآیند بازنگری و داوری آن توسط تیمی متشکل از متخصصان دانشگاهی بود که مطالب را به روش مقالات دانشگاهی بررسی می‌کنند و این مسئله باعث ترس و عدم علاقه کاربران برای ادامه نوشتن می‌شد.
ویلز و سَنگِر پس از مشورت با یک برنامه نویس حرفه‌ای به نام بن کویتز، به این نتیجه رسیدند که برای رسیدن به آنچه مدنظر داشتن، بهتر است الگوی «ویکی» را دنبال کنند و دهم ژانویه ۲۰۰۱ اولین ویکی را به نیوپدیا اضافه کردند. پس از اینکه تیم ویراستاران نیوپدیا در پروژه‌ی ویکی همکاری نکردند، جیمی تصمیم گرفت ویکی را در دامنه‌ای جدا راه بیاندازد و به این ترتیب دانشنامهی ویکیپدیا شکل گرفت.
پایان همکاری ویلز و سنگر
جیمی ویلز در روزهای ابتدایی راه‌اندازی ویکیپدیا بسیار نگران محتوایی بود که هر کاربر تولید میکند و حتی برخی اوقات نیمه شب برای نظارت بر محتوا بیدار می‌شد. با این‌حال، گروه اولیه‌ی ویراستاران که در ویکیپدیا تشکیل شده بود، جامعه‌ای با سیستم تنظیمگری خودکار راه‌اندازی کردند که به رشد پروژه منجر شد.
سَنگِر کسی بود که ایده‌ی اولیه‌ی ویکی را با ویلز در میان گذاشت و حتی مدیریت و هدایت مراحل اولیه‌ی پروژه را برعهده گرفت. او همیشه این فرایند را به دیگران نسبت می‌دهد و اعتقاد دارد اجرای ویلز و سرمایه‌گذاری Bomis به موفقیت پروژه منجر شد. به‌هرحال، سَنگِر به فعالیت در ویکیپدیا و نوپدیا ادامه داد تا اینکه Bomis سرمایه‌ی مورد نیاز برای پرداخت حقوق او را در سال ۲۰۰۲ قطع کرد؛ به‌همین‌دلیل، سَنگِر اول مارس همان سال از سردبیری نوپدیا و دبیری ویکیپدیا استعفا داد. از آن زمان به بعد، ایده‌ی کاهش تبلیغات Bomis در ویکیپدیا و راه‌اندازی بنیادی غیرانتفاعی برای مدیریت آن شکل گرفت.
نیویورک تایمز در سال ۲۰۰۱ مقاله‌ای درباره‌ی ویکیپدیا منتشر و ویلز و سَنگِر را به‌عنوان هم‌بنیان‌گذاران این پروژه معرفی کرد. بحث و مجادله درباره‌ی جایگاه بنیان‌گذاری در ویکیپدیا از همان زمان شروع شد. ویلز از همان ابتدا خود را بنیان‌گذار منفرد ویکیپدیا می‌دانست و منتقد اظهارنظرهای رسانه‌ای و اضافه‌کردن نام سَنگِر بود. البته بیانیه‌ی مطبوعاتی که در سال ۲۰۰۲ ازطریق ویکیپدیا منتشر کرد، سند جالبی برای هم‌بنیان‌گذاربودن جیمی به نظر می‌رسد. او در همان بیانیه، خود را هم‌بنیان‌گذار نامیده بود؛ به‌هرحال اکنون سَنگِر هم اسناد زیادی در وب سایت شخصی خود منتشر کرده است که سِمَت هم‌بنیان‌گذار را تأیید میکند؛ اما ویلز همیشه به این ادعاها به‌طورجدی اعتراض میکند.
زندگی شخصی جیمی ویلز
جیمی ویلز در ۲۰ سالگی با پاملا گرین، همکارش در خرده‌فروشی در آلاباما، ازدواج کرد و در سال ۱۹۹۳، از او جدا شد. او ازطریق یکی از دوستانش، با همسر دومش، کریستین روهان، در شیکاگو آشنا شد. آن‌ها در سال ۱۹۹۷ در مونرو کانتی فلوریدا ازدواج کردند و در سال ۲۰۰۸ با داشتن یک دختر از هم جدا شدند. او در سال ۲۰۱۲ در لندن با کیت گاروی، منشی سابق تونی بلر، ازدواج کرد که حاصل آن تاکنون دو دختر بوده است.
او از سال ۲۰۱۲ در لندن زندگی میکند و سهم عمده‌ای از ثروت خود را از سهامش در شرکت ویکیا موسوم به Fandom کسب کرده است. نکته‌ی جالب اینکه از سال ۲۰۱۴، اطلاعات خاصی از ثروت جیمی ویلز در دست نیست و حتی صفحه‌ی بیوگرافی او در ویکیپدیا همان آمار یک میلیون دلار سال ۲۰۱۴ را بیان میکند.
جوایز و افتخارات جیمی ویلز
جیمی ویلز به دلیل راه اندازی ویکیپدیا و سازمان غیرانتفاعی ویکی‌مدیا جوایز و افتخارهای متعددی به دست آورد و نشریه‌های بزرگ او را به‌عنوان فردی تاثیرگذار معرفی کردند. از میان این افتخارها می‌توان به حضور در فهرست ۱۰۰ فرد برتر جهان نشریه‌ی تایم در سال ۲۰۰۶ و حضور در جمع ۲۵ فرد مشهور دنیای وب در مجله‌ی فوربز در همان سال اشاره کرد. جایزه‌ی سال ۲۰۰۹ بنیاد نوکیا با موضوع پیشرفت کسب وکار و جایزه‌ی سال ۲۰۱۳ یونسکو به‌نام نیلز بور، از جوایز مهم دیگر ویلز هستند. ازجمله جوایز و افتخارهای جدید هم‌بنیان‌گذار ویکیپدیا نیز می‌توان به جایزه‌ی آکادمی بریتانیا در سال ۲۰۱۷ اشاره کرد که به پاس خدمات ویلز در کمک به توزیع رایگان اطلاعات به او اهدا شد.