مفهوم تجارت

تجارت یا دادوستد (به انگلیسی: Trade)‏، انتقال مالکیت کالا و خدمات از یک شخص یا نهاد به دیگری به ازای دریافت چیزی از خریدار است. به طور کلی هرگونه عملی (قابل سنجش و اندازه گیری مادی) را که اشخاص در مقابل کالا یا خدمتی، کالا یا خدمتی را واگذار نموده و هر دو طرف به هنگام این عمل راضی باشند تجارت گفته می‌شود.

تجارت در لغت به معنی داد و ستد است داد به معنی ارائه کردن یا دادن چیزی به کسی و ستد از ستاندن یعنی گرفتن چیزی از کس دیگر برگرفته می شود بنابراین شما در تجارت یک چیز را می دهید و چیز دیگری را می گیرید که در طی تاریخ این چیزها خیلی تغییر کرده اند. یکی از نکاتی که در خصوص تجارت مهم است بحث رضایت دو طرف از انجام معامله چیزها است، یعنی اگر در تجارتی کالا یا خدمتی واگذار شود یا دریافت شود و یکی از طرفین ناراضی باشد آن دیگر تجارت نیست و شخص مورد نظر نیز دیگر تاجر نیست، این اصل را فراموش نکنید که فقط به کسی که از راه فروش کالا یا خدمات درآمد دارد تاجر گفته نمی شود بلکه زمانی شما تاجر هستید که طرف مقابل شما نیز راضی باشد.

تعریف تجارت الکترونیک

انجام تمام فعالیت‌های تجاری اعم از فرایند خرید، فروش یا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های رایانه‌ای و اینترنت تحت عنوان تجارت الکترونیکی شناخته می‌شود. در نگاهی جامع تر و از منظر خود مفهوم تجارت، تجارت الکترونیکی نه تنها مواردی را در بر می‌گیرد که در آن از «تبادل الکترونیکی داده» استفاده شده، بلکه فناوری‌های قدیمی‌تر همچون تلکس و تلکپی را هم شامل می‌شود. چرا که تجارت و تبادل اطلاعات و معامله در هر بستری در مفهوم تجارت است و اشاره به تجارت الکترونیکی صرفا اشاره مستقیم به روش و بستر تبادل اطلاعات و انجام معامله دارد.

با یک تعریف دقیق تر، E-Commerce یعنی انجام معاملات از طریق شبکه، یا خرید و فروش محصولات و خدمات از طریق فروشگاه تجارت الکترونیک. محصولات مورد معامله ممکن است دارای ماهیت الکترونیکی، فیزیکی، خدماتی یا آموزش راه دور باشند. محصولات غیر فیزیکی از قبیل محصولات الکترونیکی است که خود نیز شامل اطلاعات، اخبار، صوت و موسیقی، فیلم، بانک‌های اطلاعاتی، نرم افزار و انواع فرآورده های فکری است، که این نوع تجارت روز به روز توسعه بیشتری پیدا کرده است. به نظر می‌رسد تجارت الکترونیکی شبیه خرید از کاتالوگ یا خرید در منزل و از طریق تلویزیونهای کابلی باشد.

تجارت الکترونیک نیز، مانند هر تکنولوژی دیجیتالی یا بازار خریدِ دیگری که بر مصرف‌کننده‌ استوار است، در طول سال‌ها تکامل یافته است. با محبوب‌تر شدن دستگاه‌های تلفن همراه، تجارت گوشی همراه نیز بازار مختص خود را پیدا کرده است. با ظهور سایت‌هایی مانند فیس‌بوک و پینترست (Pinterest)، شبکه‌های اجتماعی به محرک مهمی برای تجارت الکترونیک مبدل شده‌اند. برای نمونه، بر اساس Paymill، از سال ۲۰۱۴، در فروش‌های انجام شده بر روی پلت‌فرمِ تجارت الکترونیکِ Shopify ، که به دلیل تبلیغات موجود بر روی شبکه‌های اجتماعی بوده است، در ۸۵ درصد موارد خریداران با استفاده از تبلیغات موجود بر روی فیس‌بوک به این پلت‌فرم هدایت شده‌اند.

تاریخچه تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیکی به شکل کنونی در سال ۱۹۹۱ محقق شد. از آن زمان هزاران هزار کسب و کار و تجارت وارد این دنیا شده‌اند. در واقع تجارت الکترونیکی برای آسان‌سازی معاملات اقتصادی به صورت الکترونیک تعریف شد. استفاده از این فناوری مانند تبادل الکترونیکی اطلاعات و انتقال الکترونیکی سرمایه، که هر دو در اواخر ۱۹۷۰ معرفی شده‌اند؛ و به شرکت‌ها و سازمان‌ها اجازه ارسال اسناد الکترونیکی را داد؛ و اجازه تجارت کردن با ارسال اسناد تجاری مثل سفارشهای خرید یا فاکتورها را به صورت الکترونیکی، می‌دهد.

رشد و پذیرش کارت اعتباری، ماشین تحویلدار خودکار و تلفن بانک در دهه ۱۹۸۰ باعث فرم‌گیری تجارت الکترونیک شد. نوع دیگر تجارت الکترونیکی سیستم رزرواسیون هواپیمایی به وسیله Sabre در آمریکا و Travicom در بریتانیا، ارائه شده‌است. در ۱۹۹۰، تیم برنرز لی مرورگر وب جهان گسترده را اختراع کرد و شبکه ارتباطی آکادمیک را به سیستم ارتباطی هرروز و برای هر شخص در جهان وسیع دگرگون ساخت که اینترنت یا www خوانده می‌شود.

از آن موقع مردم به کلمه‌ای به عنوان تجارت الکترونیکی با توانایی خرید کالاهای گوناگون از طریق اینترنت با استفاده از پروتکل‌های امنیتی و سرویس‌های پرداخت الکترونیکی که در آن مشارکت کردند، آشنا شدند؛ و از این زمان رقابت شدید بین شرکت‌ها و سازمان‌ها شدت گرفت و با گذشت زمان هم این رقابت تنگ‌تر شده‌است. جالب این که تا پایان سال ۲۰۰۱ بیش از ۲۲۰ بیلیون دلار معاملات مالی توسط صدها سایت تجاری بر روی اینترنت انجام پذیرفته‌است و در همین سال مدل تجارت الکترونیکی B2B حدوداً ۷۰۰ میلیارد تراکنش داشت؛ و در سال ۲۰۰۷ سهم تجارت الکترونیک در خرده فروشی کل دنیا ۳٫۴٪ بوده‌است که آن را در سال ۲۰۱۰، ۵٫۱٪ اعلام نمودند که این آمار، رشد سریع این شیوه تجارت کردن را می‌رساند.

انواع تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک به لحاظ تراکنش‌ها به انواع مختلفی طبقه بندی می‌شود:

ارتباط فروشنده با فروشنده (B2B): در این روش بنگاه‎ها و فروشنده‎ها به عنوان طرفین معامله به شمار می‌روند.

ارتباط فروشند و مشتریان (B2C): در این نوع تجارت که بسیار رایج است، ارتباط تجاری مستقیم بین فروشنده‎ها و مشتریان برقرار می‌باشد.

ارتباط مشتریان و فروشنده‎ها (C2B): در این نوع خریداران به کمک اینترنت محصولات شرکت‎ها را اعم از کالا و یا خدمات خریداری می‎کنند.

ارتباط مشتریان با مشتریان (C2C): در این شیوه ارتباط خرید و فروش میان مشتریان برقرار می‌باشد.

ارتباط بین بنگاه‌ها و سازمان‌های دولتی (B2A): این نوع تعاملات تجاری بین بنگاه‎های اقتصادی و شرکت‎ها می‌باشد که از جمله پرداخت مالیاتها و عوارض از جمله تعاملات آنها به شمار می‎رود.

ارتباط بین دولت و شهروندان (G2C): در این نوع تجارت الکترونیک ارتباط اصلی میان دولت و توده مردم برقرار است که شامل بنگاه‌های اقتصادی، موسسات دولتی و کلیه شهروندان می‌باشد. این شیوه تجارت در ذیل دولت الکترونیک می‌گنجد.

ارتباط بین دولت‌ها (G2G): در این نوع تجارت الکترونیک، ارتباط میان دولت‎ها برای برقراری روابط تجاری از قبیل صادرات و واردات می‌باشد.

مزایا و معایب تجارت الکترونیک

هرچند استفاده از بستر فضای دیجیتال برای انجام فعالیت‌های تجاری فرصت بسیار خوبی را برای افراد عادی و همچنین کسب ‌و‌کارهای گوناگون فراهم ساخته است، به عنوان مثال راحتی در استفاده از خدمات، صرفه‌جویی در زمان، وجود گزینه‌های مختلف برای مقایسه و خرید، استفاده از نظرات و بررسی‌های تخصصی هنگام خرید محصول، امکان استفاده از تخفیف‌های مناسبتی گوناگون، ارتباط شبانه روزی و امکان استفاده از خدمات آنلاین در هر ساعتی از شبانه روز، تراکنش‌های سریع بانکی و… همه و همه از جمله مزیت‌های تجارت الکترونیک هستند.

اما از سوی دیگر مواردی نیز هستند که می‌توانند به عنوان نگرانی‌های تجارت الکترونیک تلقی شوند، برخی از این موارد عبارتند از: حفظ حریم خصوصی و امنیت، عدم امکان بررسی کیفیت اجناس، هزینه‌های پنهان مانند حمل و نقل، امکان تاخیر در زمان دریافت کالا، احتیاج به دسترسی ارتباط اینترنتی، نگرانی بابت پرداخت هزینه‌‌ کالا، نگرانی بابت ارجاع محصولات.

اگر چه افراد با توجه به افکار و نیاز‌های خود نگرانی‌های گوناگونی خواهد داشت، اما این نگرانی برای هر دو طرف معامله وجود دارد، بنابراین باید سعی کنید همواره مسائل امنیتی را هنگام استفاده از یک فروشگاه اینترنتی یا دریافت خدمات آنلاین در نظر داشته باشید، بد نیست هنگام خرید اطمینان حاصل کنید که تراکنش‌های بانکی شما در محیط امن و دارای گواهی SSL انجام شود، از سوی دیگر راه‌های ارتباطی وب سایت مد نظر و همچنین نشانه‌های اطمینان آن سایت را به خوبی بررسی کرده و پس از آن اقدام به خرید نمایید.